Tualvungi Leh Zawlpala

Hmanlai hian tlangval hmeltha tak mai leh nula hmeltha tak mai hi an innei a. A mipa hming chu Zawlpala a ni a, a hmeichhe hming chu Tualvungi a ni a. An induh em em mai a, rei vak pawh an la innei lova, luhkapuiah hian an inhrik en a, an chutihlai chu Phuntiha, lalpa pakhat zin veivak hian a va hmu a. Tualvungi chu tha a ti ta viau mai a, a han zawt ta a, “Kha, I nupui nge I farnu?” a han ti a. Zawlpala chuan a chhuan aleiah, “Ka farnu anih hi,” a han ti ta a. Tah chuan Phuntiha chuan, “Anih leh, ka nei anga, a manah engzatnge i tih ang?” a ti ta a. Zawlpala chuan nei zo tak taka a rin loh avangin heti hian a ti a, “Sial, ka ban leh ka thawmmawl kima thlun tur. Thi, ka thuam ban uai tliak. Chem, ka bang kalh kima thiah tur. Puan, ka tlang ban uai tliak” a ti a. Chutiang chu tlin zova a rin loh avangin a huang lu duama sawiah a inngai a. Mahse Phuntiha chuan “Anih leh ka rawn nei ange,” a ti ta mai a. A tirah pawh chuan “Ka ti fiam ania ka nupui a ni e” ti leh mai sela, tha tur a ni a, mahse a ti si lo va.

Tichuan, Phuntiha chu a hawng a, a va inbuatsaih ta a. Nasa deuh maiin a khuate nen chuan an lo thawk ta a. Ralkhat hla taka an lokal chu Tualvungi chuan a lo hmu a, a thlaphang a,

“A saw rala changtui rala,
Changsial saw zawng rawn kai e,
Tahpuan saw zawng rawn khai e,
A rai e lo ti ang che,
Ka di e Zawlpala e” a ti a.

Zawlpala chuan engmaw ti tiin tawng thlamuanna nei se tiin a ngen a ni deuh ber a. Zawlpala lah chuan engtinmah tihngaihna a hre tawh lo emaw ni dawn ni. An lo thleng ta mai si a, Tualvungi man tur chu an pe ta mawlh mawlh mai si a, sial lah chu a ban leh a thawmmawl zawng zawngah chuan an han thlung kim ta fur mai a, chem chu a bangah chuan an han thiat leh mawlh mawlh a, a bang kalh kim chuan an thiat khat leh ta a. Puan chu a tlangbanah chuan an han bang an han bang a, a tawpah chuan tlangban pawh chu a tliak leh ta a. Tin, thi pawh an thuamban uai bal khawp chu an han bang leh ta mai a. Zawlpala chuan tisual leh tilaklawh a inti em em mai a, a hnial ngam tawh si lova, Tualvungi chu an kalpui ta mai a. A thlir reng mai a, “Ka va tisual tak em!” a ti vawng vawng mai a, a lung chu a leng em em ta mai a. Tualvungi lah chuan tan ngaihna a hre si lova, lungleng tak bawk chuan a kal ta mai a.

Chutichuan hun rei tak pawh a ral hmain Zawlpala chu a lunglen tuar lo chu Tualvungi te khaw lamah chuan a zin ta a, an inah a va thleng a. Tualvungi chuan Zawlpala chu fimkhur viau turin a hrilh a. Engkim ei tur reng reng Phuntiha’n a hranpaa eitir a tum che chuan ei hauh suh ang che, tiin a hrilh vek a. Ni khat chu Tualvungi thing phurh hlanin ba hem leh zufang hi Phuntiha chuan Zawlpala chu a lo eitir ta a, chu chu Tualvungi’n ei loh tur a tih zingah khan a lo sawi hmaih hlauh avangin Zawlpala chuan a lo ei ta mai a ni. Tualvungi thing phur lo haw chuan Zawlpala hnenah, “Vawiinah engnge in ei?” tiin a han zawt a, ani chuan, “Ba hem hmin leh zufang” a ti a. Tualvungi chuan, “E hei, engahnge I lo ei kher kher le aw! In khua I thlen hman leh a tha a niang, tlan haw thuai mai rawh,” a ti a, a tlan haw ta vang vang a. A thlen veleh chuan a pum a na vak mai a, a thi ta nghal a. An phum a, a thlaichhiahna se lute chu a thlanah chuan an tar teuh mai a. Nakinah chuan Tualvungi kha va koh tur a ni e, an ti a – Tualvungi ko tur chu an zawng ta a. Chakai hi a lokal a, “Aia, Tualvungi koh i thiam angem?” an ti a. Ani chuan, “Thiam ang” a ti a. Anih leh engtinnge I tih ang?” an han ti a. Ani chuan, “Ai, ai, ka ti ang” a ti a, “I thiam nek loh chu,” an ti a, an rap per ta bawm mai a, chuta chin chu a saisirin a kal ta a ni, an ti.

Tin, Choak hi a lokal leh a, “Aka, Tualvungi koh I thiam angem?” an ti a, ani chuan, “Thiam ang” a ti a. “Anih leh engtinnge I han tih ang?” an han ti a. Ani chuan, “Ak, ak ka ti ang” a ti a. “I thiam niau loh chu,” an ti a, ting tui an leih puat a, chuta chin chu Choak hi a dum ta a ni, an ti.

Tin, Tlaiberh hi a lokal leh a, an lo zawt leh a, “Berha, Tualvungi koh I thiam angem?” an ti leh a, ani chuan, “Thiam ang chu,” a ti a. “Anih leh engtinnge I tih ang?” an ti a. Ani chuan, “Berek, berek, kuaikin lut, ka ti ang” a ti a. “I thiam hrep loh chu,” an ti a, a tai paltlangah an dawt a, a thi a, chuvang chuan Tlaiberh hi a dawp a sen ta a ni, an ti.

A hnuhnung berah chuan Vahui hi a lokal a, “Huia, nang Tualvungi koh I thiam angem?” an ti a. Ani chuan, “Thiam ang chu” a ti a. “Anih leh engtinnge I tih ang?” an ti a, ani chuan,

“Hui hui e, ka ti te hui hui,
Tuanah Zawlpala a thi e,
Tualvungi’n va ral rawh se, ka ti hui hui”

a ti hliah hliah mai a. “E! Nang chuan thiam dawn tak hi,” an ti a. Buh leh sa in an hraipuar teuh va, an kaltir ta a.

Tichuan vahui chu Tualvungi ko tur chuan a kal ta a, a thlawk ta vang vang a, Tualvungi te in kiang thingah chuan a va fu a. Tualvungi chuan sum hmunah puan a lo tah a, a han hram ta a

“Hui hui e, ka ti te hui hui,
Tuanah Zawlpala a thi e,
Tualvungi’n va ral rawh se, ka ti hui hui”

a han ti a, Tualvungi chuan, “Kei mi ko I nih chuan ka luhkapui tlangbanah hian lo fu la, han hram leh rawh” a ti a. Vahui chu luhkapui tlangbanah chuan a zu fu a, a hram ngai te chuan a han hram leh ta hliah hliah a. Tah chuan Tualvungi chuan, “Kei mi ko I nih takzet chuan ka themtlangah hian lo fu la, han hram leh rawh khai” a ti leh a. Vahui chu Tualvungi themtlangah chuan a han fu leh a, a hram ngai te bawk chuan a han hram leh ta hliah hliah a. Tichuan Tualvungi chuan, “Nang, khual ko hah” a ti a. Vahui chu buh leh sain a hrai puar teuh va, a thlawhtir leh ta a. Tin, Tualvungi pawh chuan kal a tum a, a insiam a, Phuntiha chuan a phal lova. A tukah chuan Phuntiha chu a kalbo dawn a, a awm loh hlana Tualvungi kal a hlau a, a rah ngei turin kawngka bulah chem hriam a zangthalin a dah a. Phuntiha kalbo hlan chuan Tualvungi chuan kal chu a tum ta ngei a, mahse chem chu a inrap at ta tak tak a. Mahse thul chhunga a puanrin thar chu a phawrh a, a pawtthler a, a ke chu a tuam a. Tin, a Zawlkenpuante leh a thawmhnaw pawimawh dangte chu a keng a, a kal ta reng reng a.

Khaw pakhat hi a va thleng a, naupangho inkawibah hi a hmu a, heti hian a han zawt ta a,

“Khata naupang kawi kapa te u,
Zawlpala thlan in hmu maw,
Ka di Zawlpala e” a han ti a.

Naupang ho chuan,

“Zawlpala thlan in tualah,
Tuangtuah par a vul bung e,
Se hran lu a tlar bung e,” an lo ti dial dial a.

An hmaah chuan kawi a han vawrh a, an inchuh leh dial dial a, ani chu a kal leh ta a. Thui fe a kal hnu chuan naupang se en ho hi a va hmu leh a, chung naupang ho chu a han zawt leh a,

“Khata naupang se ena te u,
Zawlpala thlan in hmu maw,
Ka di e, Zawlpala e,”

a han ti leh a.
Anniho pawh chuan,

“Zawlpala thlan in tualah,
Se hran lu a tlar bung e,
Tuangtuah par a vul bung e,”

an lo ti leh a. Chumite zingah chuan se hrui tur hi a vawrh a, an inchuh leh ta a nak nak a, ani chu a kal leh ta a, a tawpah chuan a va thleng ve ta a. Zawlpala thlanah chuan a tap a tap mai a. Pitarte hian a va thlem a, mahse Tualvungi chuan, “A, ka pi, min tihlum ve zawk mai la, ka thawmhnawte zawng zawng hi nei vek ang che. Ka dam zo chuang hlei lawng e,” a ti a. Pitarte chuan, “Ni ang hmiang,” a ti a. Zawlpala thlan chu an lai hawng a, ruh hlir a lo ni tawh a. A kiangah chuan Tualvungi chu a han mu a, “Zawlpal, tawlh rawh, Tualvungi mutna bo,” a han ti a. Zawlpala ruhrote chu an tawlhkhawm dial dial a, tichuan Pitarte chuan Tualvungi chu a tihlum ve ta a ni.

Phuntiha pawh khan Tualvungi chu a rawn um a, thinrim em emin a lo tlan a. Mahse a lo thlen chuan Tualvungi chu a lo intihlum hman tawh a. Ani pawh chu an sira muin a intihlum ve ta a. Mahse Tualvungi leh Zawlpala chuan phengphehlep-ah an chan san a, an thlawhchhuah san leh ta a. Chuveleh ani Phuntiha pawh chu phengphehlep-ah a chang veleh a an hnungah chuan a um ve leh ta a ni. Chu chu a ni, tun thleng pawha phengphehlep nupa thlawk dun hnunga phengphehlep dangin a um ve kan hmuh thin hi, an tia lawm.