Thil bul – Pi pute ti ti – Part 1

Source: Mizo Thawnthu (Directorate of Art & Culture, Mizoram)

THIMZING

Hman lai, hriat phak rual loha hlaah pathian pakhat, Khuazingnu an tih chuan lei hi a siam a . A khuh hnawng tur leh boruak vawng dai turin hnim hring chi tinreng a siam a, van tukverh hawngin lei ro leh hnimte tihnawng turin a tawk tein tui a leih baw thin a. Chung hnim Ieh thei rahte ei tur chuan mihring leh rannung chi tinreng a han siam leh a, chung lai chuan leiah sual a la awm lo va. Thil nung tinreng leh mihringte an tawng theiin an inbe thei vek a. Hetih hun lai hi Hindute pawhin an sawi ve a. Satejuk tiin he hun hi an vuah a.

Hun a lo rei a, mihring leh thil nungte an lo pung zel a, an hlimin an inkawm tlang dial dial a. Tumah intina lovin an leng dial dial a, ei leh barah pawh engmah tlakchham an nei lo. Chutia an lo pun zel chuan mizé hrang pui pui pawh an lo chhuak ta a, kaihruaitu leh hotu bik deuh, belh tur leh awptu an mamawh ta a. An zinga mi pakhat hotu ang deuha an en deuh chu lalah an thlang a , Hauhulh lal tiin an ko va. Hauhulh hi Pawi hnam pakhat a ni. A lo thlangtla thui ber a ni a; Sialsuk-ah khua pawh an siam nghe nghe.

Zan khat chu chawei khamin chu lal chu a han mu chawl a, a lo muhil ta a. Thla arkai den zan tak a ni a, a eng em em mai a. Pa-ho chu luhkaah te, naupang leh nula leh tlangvalte chu khawlaiah te pawnto-in an
hlim em em mai a. Chutia an hlim em em lai chuan thla eng chu a lo dul ruih ruih mai a, an en reng lai chuan a lang thei ta lo va . An mangang ta hle mai a, ri thei tinreng an tiri a, reilote hnuah chuan thla chu a lo lang leh ta a, a pumin a lo lang leh ta a, an lawm em em mai a. An hlim thawmah chuan lal muhil chu alo harh a, “Engnge in tiha, a khaw pum a in rik mur mur mai le?” a ti a. Upaho chuan, “Thla eng lawmin kan pawnto lui lui mai a, in chhunga inkhung peih pawh kan awm lo va. Chutia kan hlim em em lai chuan thla khi a dul ruih ruih a, a thim ta vek mai a. Ri thei tinreng kan tiri a, reilote hnuah tlem tlemin a lo lang tan leh ta a , a pumin a lo eng leh ta a; kan hlim lutuk chu kan sa le lu ta mai a, i muttui lai pawh kan tiharh ta che a nih hi,” an ti a. Lal chuan, “E, a nih tak chu, ngawi teh u , ka muhil sek emaw ka ti a, mumang ka lo nei a. Thla khi ka lo lem a, thil ri bung
bung ka hria a, ka hlau ta em em mai a, tichuan harsa ti tak chungin ka lo chhak chhuak leh ta a. Ka kamsir te hi a na em em mai a ni,” a ti a. Lal chu an han en nak chuan a kamsir te chu a lo thi sung mai a. Thla khi a lem tak tak niin an ring ta a ni.

Chumi hnu lawkah chuan lal chu a thi ta mai a, vanah a kai a, Awk-ah a chang ta a. A khat tawkin ni leh thla chu a lem ta fo mai a. Tumkhat chu nidanga a lem aiin a lem rei bik a. Zing nichhuah san deuha a lem tan chu nilengin a lem a, zan thimin a han nang zui leh nghal a, tumah an in hmu thei lova, a tawlh sawn hlek apiang chu an inbitum sawk sawk mai a. Hnathawh zai rel thei an awm ta lova, an buai ta mum mum mai a. Vawi lehkhatah inlehna a lo thleng a, an inlet sup sup mai a. Thenkhat chu Zawng-ah an chang a, thenkhat chu Hauhuk-ah an chang a. Nula leh tlangval lawmrual hlim em em te chu Koro rual-ah te, Vazar rual-ah te an chang a. Ramkal haw meichher chhi laklawh te chu Dumde-ah te, Taumeicherchhi-ah te an changa a. Chawngthu hnam chu Zawng-ah, tlangval inbuan laite chu Savawm-ah, Vangchhe hnam chu Saiah, Paite leh Vuite chu Chepa leh Thehlei-ah, Ralte hnam chu Chepchep-ah, Lal leh Upa rorel lai chu Vakul rual-ah, Thangchhuah pa, puan tial leh Diar tial khimte chu Sakei-ah an chang a. Mihring ranvulhte pawh ramsa-ah leh sava-ah te an chang ta sup sup mai a. Hei ber hi a ni THIMZING chu.

An siamtu Khuazingnu kha a mangang ta a. A thilsiamte thil thalo zawka an inlet chu pawi a ti em em mai a. An inleh zawh hmain mihring hnam hrang hrang leh rannung chitin reng chu nupa zelin khur thuk takah a khung a, lung lian takin a chhin a, hei hi CHHINLUNG chu a ni. Hemi Thimzing chanchina innghat hian a lawm Diriallova leh Awithangpa pawh hlaa an intuk vak mai ni. Diriallova chuan —

Thim pawh zing se Awithangpa chu
Zawng mei bul a chang awm e,
Diriallova erawh kulva thlehhniarah,
Ropui rel reng renga ni len tur,

a han ti a. Awithangpa’n a han chhang ve a —

Kulva thlehhniarah i chang rua lo,
I sakhmelin kawr ngau hmelchhia a iang e,
Nu chhuan ting bel ang a dum zel zul.

Hringmi tih dawn leh i dum lua e,
Thingzar zawh la, haudanga nunchan iangin,
Hualreu tuar tuarin i mawi mang e.